Συνέντευξη στην Δέσποινα Κωστορρίζου – dkostorrizou@yahoo.com
Εύστοχος και επίκαιρος ο Σπύρος Ορνεράκης μας θυμίζει στιγμές της
καθημερινής μας ζωής διανθισμένες με χιούμορ, ευρηματικότητα, φαντασία
και κριτική διάθεση. Η ματιά του, μάλιστα, είναι συχνά πιο διαπεραστική
από οποιοδήποτε αντιπολιτευτικό σχόλιο ή από τη σκληρή δημοσιογραφική
κριτική στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Ο Σπύρος Ορνεράκης έφτασε αισίως
τα 70 του χρόνια, αλλά η ματιά του δεν έχασε τα νεανικά της
αντανακλαστικά. Γνήσιος, με το χιούμορ και τη σατυρική διάθεση να
αποτελούν τα βασικά συστατικά όχι μόνο της δουλειάς του αλλά και της
ζωής του. Zει στην Κερατέα είναι παντρεμένος με την Τζένη κι έχουν δύο
παιδιά, την Ελένη και τον Λυκούργο.
Η κουβέντα μας έγινε μέσα σε χιουμοριστική ατμόσφαιρα (δεν θα
μπορούσε να γίνει κι αλλιώς) στη σχολή του, στην Πλατεία Αμερικής. Και
μπορεί τα σκίτσα να έχουν το ίδιο χρώμα με την καθημερινότητα, να είναι
ασπρόμαυρα, αλλά οι μικρές ιστορίες που έρχονται και φεύγουν είναι
ικανές όχι μόνο να σπείρουν χρώμα αλλά και χαμόγελα και φρέσκο αέρα στο
μυαλό.
- Τι σημαίνει για σας το σκίτσο; Θα μπορούσατε να φανταστείτε τον εαυτό σας να κάνει κάτι άλλο;
Το σκίτσο για μένα είναι στην ουσία η ύπαρξή μου. Το σίγουρο είναι
ότι δεν θα μπορούσα να κάνω τίποτε άλλο. Εκτός αν φυτέψω καμιά
ντοματούλα, κανά κολοκυθάκι. Σε κάποια τέτοια πράγματα, τα καταφέρνω. Με
τα ζώα επίσης τα καταφέρνω. Έχω δηλαδή τις κότες μου, έχω τα σκυλιά
μου, τα γατιά μου, αλλά σ’ άλλα πράγματα είμαι εντελώς ατάλαντος.
- Αυτό θέλατε να κάνετε πάντα; Να σκιτσάρετε;
Νομίζω απ’ τη στιγμή που γεννήθηκα. Το ανακάλυψα δυστυχώς πάρα πολύ
νωρίς! Αυτό έκανα από πάρα πολύ νωρίς. Έχω τιμωρηθεί επειδή έκανα
καραγκιοζάκια, αλλά τελικά τα καραγκιοζάκια μ’ ανεβάσανε εκεί που είμαι
τώρα. Και είμαι ευτυχής που κάνω αυτό που ήθελα από μωρό παιδί.
- Όταν ήσασταν μικρός τι θέλατε να γίνεται, όταν μεγαλώσετε;
Όταν ήμουνα μικρός ήθελα απλά να είμαι ελεύθερος. Να μπορώ να λέω τη
γνώμη μου. Ήθελα να κάνω αυτό που θέλω. Δεν ήθελα να κατακτήσω τον
κόσμο. Δεν είχα τέτοιου είδους φιλοδοξίες. Αγαπούσα τον κόσμο, αγαπούσα
τη φύση, αγαπούσα τα ζώα. Αγαπούσα ότι υπήρχε τριγύρω μου και γι’ αυτό
μ’ ενοχλούσαν πολλά πράγματα και γι’ αυτό το σατίριζα κιόλας. Από
πιτσιρικάς θυμάμαι ότι είχα πάρα πολύ χιούμορ στην παρέα μου, στην
συντροφιά μου. Αυτό, τώρα κινδυνεύω να το χάσω.
- Τώρα όλοι θα το χάσουμε.
- Έτσι.
- Από πιτσιρικάς δηλαδή ζωγραφίζατε;
Ναι. Από πολύ μικρός. Με το που πήρα στα χέρια μου μια πέτρα που ήταν
μαλακιά, σαν κιμωλία έγραφα στα τσιμέντα της αυλής. Θυμάμαι αντί να
γράφω, που δεν ήξερα να γράφω, άρχιζα να κάνω σκίτσα. Και σχεδίαζα έκανα
κόμικς. Δηλαδή, τις ιστορίες που έλεγα στους πιτσιρικάδες, στους φίλους
μου, τους περιέγραφα τις ιστορίες σκιτσάροντας. Έκανα σκίτσα και τους
ανέπτυσσα ένα ολόκληρο κόμικ. Σήμερα πια μπορώ να πω ότι αυτό που τους
έκανα τότε, το παραμύθι, το εικονογραφημένο, που τους έκανα στο
τσιμέντο, ήταν κόμικ.
- Τότε δεν το συνειδητοποιούσατε;
Τότε όχι. Απλώς είχα την ανάγκη ν’ αφηγηθώ κάτι με εικόνες.
- Φοβηθήκατε ποτέ ότι ίσως να μην μπορούσατε να επιβιώσετε μέσα από την τέχνη σας;
Όλοι το φοβούνταν. Εγώ δεν το φοβόμουνα γιατί είχα ένα σπίτι που με
στήριζε. Ένιωθα πάντα μια ασφάλεια. Ότι, κι αν έκανα, ένα κομμάτι ψωμί
θα μου το έδιναν. Ευτυχώς απεδείχθη ότι κι αυτοί είχαν άδικο κι εγώ.
- Το σκίτσο πάντως κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει.
Έτσι πιστεύαμε, αλλά νομίζω ότι μπορεί μεν να τσακίζει κόκκαλα, αλλά
εξαρτάται τι κόκκαλα. Άμα είναι από παχύδερμο θέλει πάρα πολύ χτύπημα το
πράγμα για να πιάσει. Και δυστυχώς είμαστε σε κάποιες εποχές που τα
παχύδερμα μάλλον περισσεύουν.
- Δεν υπάρχουν δηλαδή αντιδράσεις, παράπονα από πολιτικούς;
Νομίζω ένας έξυπνος πολιτικός, που πλέον το ‘χουν πάρει χαμπάρι οι
πολιτικοί μας, επιδιώκουν την γελοιογραφία. Γιατί αν ο γελοιογράφος δεν
τους περιλαμβάνει – και δη ο πολιτικός γελοιογράφος – σίγουρα σαν
πολιτικοί έχουν πεθάνει. Μόνο τους ζωντανούς πολιτικούς πιάνει η
πολιτική γελοιογραφία.
- Έχετε υπάρξει και στην τηλεόραση κατά καιρούς. Πώς τη βλέπετε;
Έχω δουλέψει πολύ με την τηλεόραση και μάλιστα από το ‘71. Με το να
κάνω σκηνικά, κοστούμια. Έχω δουλέψει σκίτσα, έχω κάνει παιδικές
εκπομπές. Ήταν καλές οι εποχές. Ήταν πραγματικά ένας πολύ ωραίος χώρος
αυτός της τηλεόρασης. Όπως και του θεάτρου βέβαια. Σήμερα, όμως, πονάω
πάρα πολύ γιατί βλέπω ότι τα περισσότερα μέσα ελέγχονται από δυνάμεις με
άλλο προορισμό. Δηλαδή, δεν ξέρω, αν και πόσο θέλουν να βοηθήσουνε
πραγματικά τον κόσμο.
- Λαζόπουλος / Αναστασιάδης / Αρβύλα που έχουν να κάνουν με τη σάτιρα, παρακολουθείτε;
Είναι δυνατόν να μην τα παρακολουθώ;
- Πώς σας φαίνονται;
Νομίζω ότι είναι ένα απ’ τα ωραιότερα πράγματα που μπορεί να ‘χει η
τηλεόραση. Εκτός του ότι βγάζουν πολλές αλήθειες, όλη αυτή η ιστορία
δίνει και μια ανάσα στον κόσμο. Είναι, μάλιστα, πολύ συγγενικό με τη
δική μας δουλειά. Δηλαδή εμείς δουλεύουμε με την πένα μας, κι αυτοί με
την εικόνα στο γυαλί.
- Όρια υπάρχουν στη σάτιρα;
Εγώ προσωπικά, έχω όρια. Πάντα είχα όρια. Εντάξει, δεν έσφαξα με
μαχαίρι, έσφαζα με την πένα μου. Αλλά πιστεύω ότι το ήθος ήταν κάτι που
παντού μ’ ακολουθούσε.
- Γενικότερα παρακολουθείτε τα πάντα και γνωρίζετε τα πάντα, έτσι δεν είναι;
Δεν γίνεται διαφορετικά. Πιστεύω ότι όλο το 24ωρο, με εξαίρεση την
ώρα που κοιμάται κανείς, ενημερωνόμαστε. Καμιά φορά και στον ύπνο μας τα
βλέπουμε. Ασχολούμαστε μ’ αυτό το αντικείμενο. Ειδάλλως, δεν μπορείς να
λειτουργήσεις, αν δεν είσαι συνέχεια επιστρατευμένος σ’ αυτή την
αγωνία.
- Η οικογένεια, πάντως, βλέπω συμπαρίσταται στο πλευρό σας. Κάποιο απ’ τα παιδιά ακολουθεί το επάγγελμα;
Ο γιος μου ασχολείται με το design. Είναι πολύ καλός μάλιστα με
καριέρα και στο εξωτερικό. Η κόρη μου τώρα ασχολείται με τας Δραματικάς
Τέχνας, ενώ σπούδασε κάποια άλλα πράγματα. Και η γυναίκα μου τραβάει το
κουπί, όπως γίνεται συνήθως σ’ όλες τις περιπτώσεις για να ‘μαι εγώ
αρκετά ελεύθερος. Μάλλον δουλεύουν κάποιοι άλλοι, λίγο παραπάνω απ’ ότι
χρειάζεται για μένα.
- Η καθημερινότητά σας σήμερα;
Σήμερα μπορώ να πω ότι δεν έχω πλέον αγωνίες υπαρξιακές. Έχω αγωνίες
για το σύνολο των συνανθρώπων. Ασχολούμαι πάρα πολύ με τους νέους
ανθρώπους κι αυτό με ανανεώνει. Νομίζω ότι είναι ένας καινούργιος πια
προορισμός για μένα, να δώσω τις γνώσεις μου και τη βοήθειά μου στους
νέους ανθρώπους, που είναι το μέλλον πια και για τη δουλειά και γι’ αυτό
τον τόπο.
Μ’ έχει ακουμπήσει κι εμένα όπως όλους. Ποτέ δεν υπήρξα άνθρωπος του
πλούτου, ούτε την δουλειά μου πιστεύω ποτέ την πούλησα ακριβά. Και σαν
συνέπεια βέβαια, δεν είμαι από τους εύρωστους οικονομικά. Έχω κάνει αυτά
που ήθελα να κάνω… το κτήμα μου, το σπίτι μου κλπ. Δεν έχω κανένα
πρόβλημα, αλλά σήμερα βλέπω ότι με το να τα ‘χεις αυτά είναι πρόβλημα.
- Για το κέφι σκιτσάρετε;
Πάρα πολύ. Νομίζω περισσότερο απ’ όσο χρειάζεται. Δουλεύω για το κέφι
μου και δη τώρα που έχω περισσότερο την πολυτέλεια να το κάνω αυτό.
- Αυτή την περίοδο μοιάζει ιδανικό αυτό που κάνετε και για όλους εμάς, γιατί χρειαζόμαστε να σκάσει το χειλάκι μας…
Είναι πολύ δύσκολη περίοδος να κάνεις τον άλλον να χαμογελάσει πια.
Ξέρεις, ο φόβος ο μεγάλος είναι όταν τα πράγματα γίνονται δύσκολα και
χάνεται το χιούμορ. Στο παρελθόν όταν είχαμε δυσκολίες το χιούμορ ήταν
σε θρίαμβο. Τώρα πια σατιρίζει, καυτηριάζει το χιούμορ. Έχει αλλάξει
μορφή γιατί τα πράγματα είναι πάρα πολύ δύσκολα.
- Τι άλλο να περιμένουμε από τον Σπύρο Ορνεράκη;
Δεν νομίζω να πρέπει να περιμένετε πολλά πράγματα. Νομίζω ότι η
πορεία που έχω κάνει ήταν αυτό που μπορούσα να κάνω. Από κει και πέρα,
αν θα κάνω κάτι άλλο θα είναι πράγμα εντελώς δικό μου πια. Δηλαδή,
πράγμα της δικής μου διάθεσης, της ψυχούλας μου. Έχω αποφασίσει πια να
ασχοληθώ όσο μπορώ με πράγματα που δεν έχουν από πίσω κάποια εντολή.
- Τι εύχεστε τώρα για το μέλλον;
Να δω έναν κόσμο ,όπως τον ήξερα στις καλές μας ημέρες.
The Official Site Of Greek Cartoonists Association
